Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu genelde okul çağı döneminde gözlemlenir ve tanılanabilir.Erkeklerde görülme oranı daha yüksektir.DEHB kalıtımsal ve nörogelişimsel bir bozukluktur.Dikkat eksikliği ve hiperaktivite tek başına da görülebilir.Yani dikkat bozukluğu olupta hiperaktivitesi de olamayabilir.Ayın şekilde hiperaktivitesi olupta dikkatte belirgin bir problem olmaya da bilir.İkisi bir arada da görülebilir.
Tek başına dikkat problemi olan çocuklar; derslerine yoğunlaşmada sıkıntı yaşarlar. Çabuk sıkılır ,ders çalışma esnasında molaları sık ve uzun tutar,farklı uğraşlara yönelir böylece ders çalışma saatini de uzatmış olur.Her çocuğun ders çalışmak için motive edici bir takım ödüllere ihtiyaç duyduğu bir gerçektir ancak dikkat problemi yaşayan çocuklara bu ödüllerde cazip gelmez.Kendisiyle konuşulduğunda dinlemiyormuş gibi gözükür,oynadığı oyunlarda da hemen dikkati dağılır.
Tek başına hiperaktivite-dürtüsellik problemi olan çocuklar; sürekli kıpır kıpır,yerinde duramazlar yada olduğu yerde de bir hareket halindedir.Sınıf içerisinde ya da benzeri yerlerde oturması gereken yerlerde kalkıp mekan içerisinde gezebilir,çoğu zaman çok konuşur,sorulan sorulara sabırsızca beklemeden cevaplar verir,sıra bekleyemez,oyun oynamada sorun yaşar,konuşmaların arasına girer.
İkisinin bir arada görüldüğü yani hem hiperaktivite hem de dikkat eksikliği (DEHB) olan çocuklar; yukarıda bahsettiğimiz davranışların harmanlanması durumudur diyebiliriz.
DEHB tanısı almış çocukların bu durumdan dolayı huzursuzluk ve sıkıntı yaşadığı gibi aileler içinde zor bir durumdur.Bunun biraz olsun rahatlatıcı olanaklarını aile çocuğa sunarsa hem aile üyeleri için hem de çocuk için biraz daha iyi tablolardan bahsedebiliriz.Bunun için öncelikle;
DEHB’da tedavi ve davranım nasıl olmalıdır?
Gerçek bir bozukluk olup olmadığı anlamak için mutlaka bir uzmandan yardım alınmalıdır. Özellikle çocuğun sosyal yaşamı, akademik yaşamı etkileniyor ise tıbbi destek şarttır.İlaç kullanımı, DEHB için en yararlı tedavi usulüdür.İlaçlar çocuğun öğrenme, davranışlarını kontrol etme mekanizmalarını canlandırır. İlaç tedavisi yanında psikolojik destek ile belli dikkat arttırma çalışmaları ve davranış kontrolleri için bir psikologtan yardım alınmalıdır.
Tanılanmış DEHB olan çocuklu aileler öncelikle durumunu kabul edip çocuğun özelliklerine göre hareket etmelidir. Örneğin; hiperaktivitesi ve dürtüselliği yoğun olan çocuk, evde ki eşyalara zarar veriyor, kırıp döküyor ise; onu cezalandırmak yerine evin dizaynını ona göre ayarlamak tüm aile üyeleri için sağlıklı bir yöntemdir.
Çocuğa davranış kalıpları doğru bir şekilde verilmelidir. Ceza ve şiddet gibi yanlış davranışlar çocuğa asla yöneltilmemelidir. Akranlarıyla kıyaslama, hakaret etme gibi çocuğun daha kötü bir duruma sokacak söylem ve davranışlardan kaçınılmalıdır.Sevgi ve güveni çocuğa aşılamaktan asla vazgeçilmemelidir.
Unutmayın ki; bu onun suçu değil ve elinden gelen bir durum da değil. Yapmanız gereken en önemli şey sevginizi ve ona aitliğinizi eksik etmemeniz. Her çocuk özeldir, her çocuk kendine özgüdür. Bunun bilincinde olup; hayatı hem çocuğa hem kendinize zor etmeden, kabul edip, mutlu olabilmeyi öğrenmek gerekir.Sevgilerle…
Psikolog Gülşah Pınaroğlu
